VĂN VIỆT
Đúng hẹn
một ngày nghỉ cuối tuần, chúng tôi cùng với Chủ tịch xã Ka Đô ( Đơn Dương), Huỳnh
Văn Trung về thăm buôn làng đồng bào thiểu số địa phương đón tết. Bên trong sự
yên bình, văn minh của làng buôn là những triệu phú năng động ngày đêm từ trên
khoảnh vườn, thửa ruộng của mình bước ra đến thương trường.
CĂN CƠ TRÊN TỪNG LUỐNG ĐẤT
Nhà
Ha Nhang ở buôn Ta Ly -một trong 5 buôn thuộc diện đặc biệt khó khăn của xã Ka Đô-
nhưng đường nhựa 4 cây số từ trung tâm xã đã gần đến trước cửa nhà. Hôm nay Ha
Nhang và vợ con đang tranh thủ tưới gần cả mẫu đất trồng la ghim khi còn đủ nước.
Ha Nhang bảo: “Gia đình rất hy vọng vào những sào đất đang trồng các loại rau đậu
cao cấp. Dịp tết chỉ cần giá mỗi ký đậu bán được bốn, năm ngàn đồng là dư sức
tích lũy cho mùa sau…”
Buôn Ta Ly 2 không có công
trình thủy lợi dẫn nước về. Nhưng không vì thế mà đồng bào Cill ở đây chịu bó
tay để đất trống khô cháy ở kỳ đông xuân hàng năm. Nhà nào cũng có riêng công
trình thủy lợi nhỏ. Nhà Ha Nhang đào một giếng nước ăn sâu gần 20 mét, đồng thời
dùng nước này để bơm tưới cho rau. Giếng được xây dựng khá kiên cố bằng bê tông
cốt thép, đúc thành những đường ống kết nối từng đoạn nối dài từ mặt đất xuống
tận đáy giếng. Bên cạnh giếng là một chiếc ao tự đào sâu khoảng 5m, chiều rộng,
chiều dài là 10 m và 12m. Nước được bơm hút bằng mô tơ điện chứa trữ sang chiếc
ao này trước khi dẫn tưới ra vườn. Không để ao nước trống, Ha Nhang thả mấy trăm
con cá rô phi giống xuống nuôi. Nhờ mô hình giếng và ao “tự chế” này, Ha Nhang
và dân làng trong buôn Ta Ly 2 vào mùa khô hàng năm đã cứu hạn được cho cây rau
đến kỳ thu hoạch, đem bán có thu nhập khắm khá cho gia đình. Còn tính chung cả
năm - cả những tháng mùa mưa thì gia đình Ha Nhang cùng với dân làng trồng cả
cây công nghiệp dài ngày và cây màu, rau ngắn ngày luân canh. Ha Nhang đã chăm
sóc hình thành 5 sào cà phê kinh doanh, có thu nhập để dành trong năm. Phía sau
vườn còn xây dựng chuồng trại chăn nuôi 2 con bò sinh sản, sẵn lấy phân bón cho
cây.
Biết trăn trở trên thửa đất
cho hoa lợi của mình, Ha Nhang, 50 tuổi và gia đình với 9 nhân khẩu đã xây dựng
một cuộc sống căn cơ bền vững, chưa bao giờ phải thiếu cơm rách áo. Cách đây 3
năm, gia đình đã xây lên một căn nhà bề thế rộng 54 mét vuông, giá trị khoảng
50 triệu đồng. Có điện lưới bắc về từ lâu, gia đình Ha Nhang trang bị đầy đủ
các phương tiện sinh hoạt, giải trí có giá trị.
NHÀ NÔNG KIÊM THƯƠNG
LÁI
“Láng giềng” với buôn Ta Ly
2 là buôn Ka Đô I. Đến đây không thể không gặp điển hình làm ăn giỏi Ya Núc, 49
tuổi. Đây là buôn của gần 100 hộ người thiểu số Cơ Ho, chỉ cách trung tâm xã Ka
Đô non cây số, có đường huyện lộ 412 thảm nhựa chạy xuyên qua rồi nối dài với
quốc lộ 27 giáp địa bàn tỉnh Ninh Thuận. Và căn nhà xây khang trang của Ya Núc
nằm ở mặt tiền đường huyện lộ này.
Gia đình Ya Núc khá đông
nhân khẩu - tất cả 9 người. Khởi nghiệp trong tay chỉ có 8 sào đất nên phải vắt
óc suy nghĩ để tận dụng mọi lợi thế của đất để nuôi sống gia đình và nuôi chí
làm giàu.
Hai cây trồng giải quyết lương thực cho gia đình là cây lúa và cây bắp
phải duy trì. Ngặt nỗi do đất ở độ dốc cao, lại thiếu nước nên lúa và bắp chỉ
trồng thay đổi mỗi năm mỗi vụ. Không chịu an phận, Ya Núc nghĩ ra cách táo bạo
là trồng rau thương phẩm giá trị cao, đi trước, đón đầu thị trường. Bỏ ra gần
15 triệu đồng đào giếng, lắp đặt hệ thống bơm nước, Ya Núc thu hoạch lúa, bắp
xong là trồng ngay rau bắp sú, đậu cao cấp…Được mấy mùa trúng giá rau bán cao,
gia đình Ya Núc đột phá nhanh, không lâu sau đã tích góp được 100 triệu đồng
xây dựng căn nhà khá rộng rãi. Ya Núc cũng lập được chuồng trại nuôi đàn bò, đàn
gà, khép kín một cơ cấu sản xuất trong quy mô hộ gia đình.
Đáng kể hơn, trong thời gian
thâm nhập tìm hiểu thị trường sản phẩm nông nghiệp, Ya Núc đã khai thác được “đầu
ra” ổn định cho cây lúa địa phương, và trở thành một thương lái rất tin cậy của
bà con nông dân nhiều năm qua. Ya Núc chân thành : “Tôi góp phần giúp cho cây
lúa bà con tránh được tình trạng ép giá. Và nhờ đó cũng kiếm được khoản lợi nhuận
cho gia đình đều đặn hàng năm…”
“CUỘC SỐNG NÂNG LÊN TỪNG NGÀY !”
“Cuộc
sống nâng lên từng ngày” là lời khẳng định của Chủ tịch xã Ka Đô, Huỳnh Văn
Trung bằng minh họa thực tiễn một ngày về 5 buôn trong xã với chúng tôi. Hàng
trăm căn nhà xây của dân làng, nhà xây của nhà nước hỗ trợ mọc lên san sát;
không còn một căn nhà tranh, tre, nứa nào còn tồn tại như xưa nữa. Xe công nông
sớm trưa rộn rã đi về. Đồng rau cà chua, hành tây, đậu cao cấp…của hàng trăm hộ
nông gia đang lên xanh buôn trên, làng dưới, hối hả đón tết. Những triệu phú như
Ya Núc, Ha Nhang ngày càng nhiều lên trong “bảng vàng” của xã Ka Đô. Và tết Đinh
Hợi này, danh sách hộ triệu phú năng động mới chắc chắn sẽ được bình chọn ghi
thêm nhiều hơn nữa./.
Tháng 8/2003
