VĂN
VIỆT
Nói đến Phú Sơn, Lâm Hà
là nói đến vùng cà phê quen thuộc của Lâm Đồng nói riêng và của Tây Nguyên nói
chung qua nửa thế kỷ. Nhưng để tạo dựng được những nương đồi cà phê “sống đời”
nơi đây, người nông dân hàng năm phải trả lời thuyết phục nhất câu hỏi : Làm gì
khi những lứa cà phê đã đến kỳ già cỗi ?!
Vùng đất Phú Sơn có cuộc sống
thịnh vượng như ngày nay đã khẳng định phần lớn nhờ lợi thế phát triển cây cà
phê. Nhưng số phận của “cà” cũng trải qua những long đong có lúc giống như những
cây trồng ngắn ngày khác. Tác động mạnh nhất là yếu tố giá cả thị trường. Những
năm cuối thế kỷ 20 bước sang đầu thế kỷ 21, cà phê bán ra có lợi nhuận thấp
kém. Hệ quả người này bỏ “cà” đi nơi khác làm thuê. Người kia trở lại bản quê xứ
đồng bằng thuê đất ruộng cuốc cày. Những vạt đồi cà phê nối tiếp cà phê trên hàng
trăm ha bị bỏ bê như hoang dại. Những lứa cây già cỗi lại càng mau chóng lụi
tàn, càng thưa thớt hoa quả. Số đông gia đình khác cố bám đất, cưa hạ tỉa thưa
bớt những hàng cây cà phê để trồng xen canh cây màu, giải quyết cuộc sống qua
ngày. Nhưng lại có một bộ phận người dân khác buộc lòng chặt trắng “cà”, thay
thế cây bắp, đậu, khoai…để có cái ăn trước mắt. Ông Nguyễn Ngọc, Chủ tịch xã
Phú Sơn nhớ lại: Lúc đó chính quyền xã Phú Sơn vẫn xác định cây cà phê là cây
trồng chủ lực, là cây “sống đời”. Tuy nhiên nhu cầu lương thực của dân bức bách
quá, phải chấp nhận chuyển đổi hơn 100 ha sang trồng các loại cây màu ngắn
ngày. Mãi đến hai, ba năm gần đây, người nông dân mới có điều kiện phục hồi trồng
mới cà phê trở lại trên 100 ha này. Đó là các giống mới cà phê “Rô” ghép chồi,
catimor trồng mới…được đưa về các cơ
quan nghiên cứu nông nghiệp, nông thôn của huyện Lâm Hà và tỉnh Lâm Đồng.
Khoa học kỷ thuật giống mới
triển khai mạnh mẽ về địa phương. Người nông dân cũng dần bình tâm trở lại về
phương châm lấy ngắn nuôi dài. Tích cực phát triển chăn nuôi, mở rộng ngành nghề
dịch vụ, thương mại…để nuôi sống bền vững cây cà phê. Những khoảnh vườn cà phê
già cỗi lần lượt đưa vào “giải phẫu”: chiết ghép thành thế hệ mới. Được cán bộ
khoa học kỷ thuật hướng dẫn, người nông dân đã mau chóng “làm chủ công nghệ”
ghép chồi. Cây cà phê “Rô” già phải cưa bỏ hàng loạt đến tận gốc.
Lấy chồi mới
của giống cà phê “Rô” “cấy” nuôi vào gốc cây già cũ. Chăm sóc đúng kỷ thuật khoảng
ba năm sau, cây cà phê “thế hệ” mới tỏa tán rộng, sum suê trái. Triển khai thí điểm
rồi rút kinh nghiệm triển khai trên diện rộng. Tính chung số diện tích cà phê “Rô”
trồng mới, đến nay vùng nguyên liệu cà phê “Rô” đã “trẻ hóa” thành công trên
4.000 ha. Năng suất bình quân trên mỗi ha “Rô” tăng nhanh hàng năm. Năm 2005, mỗi
ha cà phê “Rô” ghép chồi mới chỉ đạt trên 2 tấn. Đến năm
2006 đạt từ 2, 5 tấn đến 2,7 tấn.
Từ giống cà phê “Rô” già cũ - đồng thời với
việc ghép chồi cà phê “Rô” là việc chuyển đổi thành những nương đồi cà phê “chè”
catimor mới. Vụ mùa vừa qua, trên 100 ha cà
phê “chè” mới đã đồng loạt cho năng
suất trung bình 30 tấn tươi/ha. Đến thời điểm tháng 5/2007, qua khảo sát của
ngành nông nghiệp Lâm Hà thì xã Phú Sơn hiện còn 235 ha cà phê “Rô” đang “độ tuổi”
già cỗi, sinh trưởng èo uột, năng suất kém. Chỉ tiêu đến năm 2010 phải chuyển hết
số diện tích này bằng cách ghép chồi cà phê “Rô” mới hoặc chặt bỏ để trồng giống
cà phê “chè” catimor mới. Như vậy mỗi năm xã Phú Sơn phải hoàn thành việc thay
mới hơn 60 ha cà phê “Rô” già cũ. Hiện nay cơ cấu kinh tế xã Phú Sơn với tỉ trọng
nông nghiệp chiếm 82%. Mục tiêu đột phá, tăng tốc vào năm 2010 với tăng trưởng
kinh tế bình quân hàng năm trên 15%. Cây cà phê già cỗi được thay bằng kỷ thuật
ghép chồi, phát triển giống mới ở Phú Sơn sẽ mang lại những hiệu quả kinh tế chủ
lực để đạt được mục tiêu vươn lên giàu có.
Tháng 5/2007
