VĂN VIỆT
Từ cuối tháng 02 năm 2012 đến nay, Thiền viện Vạn Hạnh
Đà Lạt đã dành riêng khuôn viên cả trăm mét vuông để đắp khuôn, đào đắp hệ thống
lò nung đúc 16 quả chuông đồng, mỗi quả năng từ 2 tạ đến 4 tạ. Hàng ngày có gần
10 nghệ nhân (đến từ Cơ sở đúc đồng Đắc An, Nha Trang) đã trực tiếp đúc chuông
đồng qua các công đoạn gần như hoàn toàn thủ công.
Tọa
lạc ở bên phải nhìn từ chánh điện Thiền viện Vạn Hạnh là một khu trại đúc
chuông đồng với nhiều phần việc như nhào trộn đất sét, đắp khuôn, nấu đồng nóng
chảy, chuyển chuông đúc ra khỏi lò…với gần 10 nghệ nhân miệt mài lao động. Trò
chuyện bên hầm lò, một nghệ nhân ước tính các kích thước hầm lò được đào gồm
chiều dài 6m, chiều rộng 2m và chiều cao 1,5m. Tùy theo thời tiết Đà Lạt- nếu
trời nắng trong cả ngày có thể nung đúc xong 3 quả chuông đồng, mỗi quả nặng từ
2 tạ đến 4 tạ; còn nếu trời chỉ nắng trong 2 tiếng đồng hồ buổi sáng thì đúc
thành công ít nhất là 01 quả chuông nặng khoảng 2 tạ. Mỗi quả chuông đúc ở hầm
lò này có kích thước cao 1,34m, đường kính 0,7m. Mỗi lần đúc hoàn thành và gỡ ra
một quả chuông ra khỏi hầm lò là mỗi lần phải đập bỏ một khuôn đất sét nhào trộn
với khối lượng trên dưới 8 tạ. “Tất cả ước khoảng hơn 10 tấn đất sét, cơ sở
chúng tôi phần lớn mua khai thác từ khu vực Tam Bố, Di Linh, Lâm Đồng chuyển
lên; phần còn lại cũng phải khai thác rồi vận chuyển từ các khu vực đất sét
trong tỉnh Khánh Hòa đưa lên đây mới đủ kịp đắp khuôn… ”- nghệ nhân này nói.
Tuy
nhiên khi một khối lượng đất sét lớn đưa lên đây chỉ mới ở dạng nguyên liệu
thô. Trước khi đắp thành từng thớt rồi đắp dính lại thành từng khuôn, đất sét phải
trộn với nước và trấu khô, rồi dùng chân đạp cho kết dính nhuyễn vào nhau. Một
lần đạp đất sét với 2 lao động phải kéo dài liên tục trên dưới 90 phút mới chuyển
ra đắp lên khuôn. “Tôi trở thành thợ đắp khuôn đúc chuông đồng đã mười mấy năm.
Làm quen tay lâu rồi nên làm từng thớt khuôn nào là hoàn chỉnh với từng chi tiết
đến đó, không phải làm đi làm lại nhiều lần. Dù vậy, nếu trời Đà Lạt nắng giòn
thì phải hơn 10 ngày mới đưa xuống lò nung được 01 “quả” khuôn… “- một nghệ
nhân đang đắp khuôn bằng tay nói.
Từ
một đôi tay khéo léo và thuần thục, nghệ nhân vừa nêu chỉ đắp khuôn đúc đồng với
vài dụng cụ đơn giản như 01 chiếc bay với lưỡi to bằng 02 ngón tay, dài hơn 01
gang tay; 01 cây “compa” đóng bằng cây gỗ, cao hơn 1,5m, chính giữa đóng một
chiếc đinh dùng làm tâm điểm để quay thành vòng tròn của khuôn…Cũng theo nghệ
nhân đúc khuôn đồng này, từ khi lên chín lên mười đã biết đạp chân trộn đất sét
với trấu và rồi học dần cách vốc lên từng mảng đất đắp lên thành khuôn từ người
cha, người mẹ của mình. Đến nay đã thành nghề, nhưng nếu không tập trung tâm sức
và kỹ thuật khi đắp khuôn sẽ dễ có những đường nét thiếu sắc sảo, dẫn đến chuông
đồng đúc thành công sẽ thiếu nét đẹp hoa văn hài hòa như mong muốn ban đầu.
Việc
“chế biến” nguyên liệu đồng đầu vào ở
Thiền viện Vạn Hạnh thông qua 2 nồi nấu đồng nóng chảy. Đưa 01 tấn đồng nguyên
liệu thô vào 02 nồi nấu nóng chảy, 01 tiếng đồng hồ sau cho ra lò 900 ký đồng
đã “luyện”. Nung đốt tiếp 2 tiếng đồng hồ nguyên liệu đồng “luyện” khi đã đổ
vào khuôn sẽ cho ra những quả chuông đồng theo thiết kế sẵn. Cứ thế đến nay sau
hơn 2 tháng “khai hỏa”lò đúc đồng ở Thiền viện Vạn Hạnh Đà Lạt, Cơ sở đã đúc
hoàn thành 8 quả chuông gồm 3 quả nặng 400 ký và 5 quả chuông nặng 200 ký.
.JPG)
Đại
đức Thích Linh Toàn ở Thiền viện Vạn Hạnh Đà Lạt cho biết: Tổng kinh phí do Phật
tử, Tăng ni trong và ngoài tỉnh Lâm Đồng đóng góp, khoán gọn cho Cơ sở đúc đồng
Đắc An, Nha Trang, Khánh Hòa là 01 tỷ đồng, đúc thành 16 quả chuông. Với thời
tiết Đà Lạt và tiến độ đúc đồng dự kiến đến khoảng giữa tháng 6/2012, quả
chuông thứ 16 sẽ được chuyển ra khỏi lò nghiệm thu, sau đó phân bổ ở các chùa
trong tỉnh Lâm Đồng và các chùa ở các tỉnh Đắc Lắc, Quảng Ngãi, Quảng Trị. Việc
đúc chuông đồng thành công ở Thiền viện Vạn Hạnh năm 2012 còn có ý nghĩa gợi mở
khả năng hình thành nghề đúc đồng mới ở phố núi Đà Lạt./.
Tháng 8/2012
