VĂN VIỆT
“Đổi màu đất” bằng lá cây
Giữa tháng 4/2016, vùng nông nghiệp Nam Ban, Lâm Hà
đang trong thời điểm nhiệt độ nắng nóng lên cao, nhưng vườn cà phê gần 1ha của
chủ nhân Phạm Văn Hoán vẫn xanh mướt, từng chùm trái đậu san sát trên cành.
Vườn cà phê trải dài theo địa hình thoai thoải, phân bổ thành 5 lô kết nối với
nhau bằng đường đất giao thông nội bộ rộng khoảng 1m, thuận lợi cho xe máy hai
chiều vào - ra vườn chăm bón mỗi ngày. Trong vườn có hai màu đất tương phản.
Màu nâu đỏ bazan “nguyên bản” của đất đường đi và màu nâu đen “trải thảm” dưới tán
cây cà phê. Tôi thắc mắc trước “hiện tượng” này, ông Hoán chia sẻ: “ Hộ gia
đình tôi được Dự án Biến đổi khí hậu Việt Nam
Hiện vườn cà phê của ông Hoán đã bước sang năm tuổi
thứ 13, tất cả đều trồng cùng giống cà phê chè catimor, mật độ trung bình 850
cây/ha. Tuân thủ kỹ thuật chuyển giao của Dự án nói trên, bên cạnh việc “đổi
màu đất” bằng cách thường xuyên phủ thực bì lá khô, thì cứ sau một vụ thu
hoạch, ông Hoán còn tiến hành tỉa cành, tạo tán thông thoáng, giữ chiều cao
trung bình của cây cà phê khoảng 1,2m. Những cành nhánh phát triển yếu ớt, ra
hoa, đậu trái năng suất thấp của mùa trước đều nhanh chóng chặt bỏ, dành lại dinh
dưỡng để nuôi những cành nhánh phát triển khỏe mạnh hơn. Tiếp theo dùng cuốc
“khơi” hết lớp thực bì bên trên rồi đào thành đường rãnh sâu dưới mặt đất
khoảng 20cm, sau đó rải đều phân bón xuống trước khi san lấp lại bằng phẳng như
nguyên trạng ban đầu. Đến công đoạn bơm nước lên từ giếng khoan rồi tưới trực
tiếp lên luống cây, nhằm hòa tan phân bón ngấm vào toàn bộ bộ rễ, giúp cà phê
nở hoa đều khắp và đậu trái đồng loạt.
Trong 2 tháng mùa khô vừa qua, ông Hoán
chỉ tưới 2 lần cho vườn cà phê, tổng lượng nước khoảng hơn 200- 300lít
nước/cây. Trong khi đó, những hộ nông dân canh tác theo biện pháp thông thường (
không trồng cây che bóng, dùng thuốc diệt sạch cỏ, giữ nguyên màu đất đỏ) ở
vùng Tây Nguyên nói chung phải tưới lượng nước nhiều hơn vườn của ông Hoán tưới
từ gấp 3- 4 lần mới giữ được cây cà phê không bị khô héo.
Thích ứng với 2 tầng sinh thái
Cách đây 7- 8 năm, ông Hoán đã chủ động gieo ươm,
trồng 40 cây bơ xen canh trên diện tích gần 1 ha cà phê của mình. Sau này, khi
thực hiện theo mô hình Dự án Biến đổi khí hậu Việt Nam
Như vậy, tính riêng hơn 2 năm thực hiện Dự án vừa qua,
hộ gia đình ông Hoán đã và đang cải tạo hoàn thành 2 tầng sinh thái giúp cây cà
phê giảm thiểu thiệt hại do biến đổi khí hậu gây ra. Cụ thể là tầng cây ăn
trái, cây rừng để che bóng, chắn gió phía trên cao; cùng tầng phủ lá, tủ gốc
cây phía bên dưới mặt đất. Kết quả tạo ra môi trường sinh thái phù hợp, giúp
cây cà phê của ông Hoán ngăn chặn đáng kể tác hại của sương muối, đề kháng hữu
hiệu các loại bệnh “trầm kha” nhất như ve sầu, tuyến trùng phá hoại rễ; sâu đục
thân…Ngoài ra còn bổ sung dinh dưỡng chất hữu cơ, tăng độ phì nhiêu cho đất, hàng
năm tiết kiệm lượng phân bón, giảm khí thải hiệu ứng nhà kính vì hầu như không
sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật nồng độ cao…
Đối chứng với sản lượng cà phê chè catimor của ông
Hoán trước và sau khi thực hiện Dự án đã tăng từ 17tấn tươi/ha/năm lên khoảng
23- 24 tấn tươi/ha/năm (quy đổi tỷ lệ 5kg trái tươi bằng 1kg hạt nhân khô). Tại
hội thảo “sản xuất cà phê thích ứng với biến đổi khí hậu” vừa tổ chức tại Đà
Lạt, nông dân Phạm Văn Hoán được “đăng đàn” cho biết, vườn cà phê canh tác theo
quy trình bền vững của ông, đã tiếp đón khoảng 50 hộ gia đình nông dân trồng cà
phê ở khu vực Nam Ban, Lâm Hà đến tham quan, tìm hiểu. Mỗi hộ gia đình đang sản
xuất từ 0,3- 2 ha cà phê chè và cà phê vối các loại trong thời kỳ kinh doanh. Tại
vườn mô hình, ông Hoán đã nhiệt tình giới thiệu, chuyển giao đến từng người sản
xuất cà phê về kỹ thuật mới kết hợp với kinh nghiệm thực tế của mình./.
THANG 4/2016
