Ghi chép VĂN VIỆT
Khi năm mới
2017 dần dần chạm cửa, tôi được tiếp xúc và ghi lại một quãng đường vượt khó
khởi nghiệp của nhà nông Lê Sáu ở xã Đinh Lạc, huyện Di Linh- người đã góp phần
nối dài con đường tơ lụa từ Việt Nam ra nước ngoài.
Mua kén dạo, bán tơ trôi nổi
Chuyện kể hơn hai mươi năm trước, trong lúc thị trường
tơ, kén đang biến động thất thường thì nhà nông Lê Sáu xuất hiện làm người thu
mua, chế biến trên giàn thiết bị bán tự động và lặn lội khắp nơi trong huyện Di
Linh tìm mối lái tiêu thụ. Khi hỏi điều gì thôi thúc khởi nghiệp giữa điều kiện
khó khăn rất nhiều như vậy, nhà nông Lê Sáu chân chất rằng: “Mong muốn lớn nhất
từ ngày ấy…đến bây giờ là được tiếp nối gìn giữ nghề trồng dâu, nuôi tằm, ươm
tơ truyền thống nhiều đời của gia chúng tôi từ vùng đất bồi ven sông Thu Bồn,
Quảng Nam…”
Theo đó, những ngày “chân ướt chân ráo” vào định cư ở
vùng đất mới Đinh Lạc, Di Linh, nhà nông Lê Sáu huy động mọi nguồn vốn mang
theo để mua vừa đủ 5.000m² diện tích đất canh tác cây cà phê kết hợp với trồng
xen một phần diện tích cây dâu tằm. Nuôi những hộp tằm, thu hoạch những ký kén
đầu tiên khi ông Sáu vượt qua ngưỡng tuổi “tam thập nhi lập” bước vào môi
trường tạo quan hệ với các đầu mối thu mua kén. Hình thức hợp tác lúc đó chủ
yếu bằng việc thực hiện lời hứa bao tiêu toàn bộ sản phẩm kén giữa thương lái
với người sản xuất, giá cả được thương lái ấn định sau hơn một tuần giao - nhận
hàng.
Mốc thời gian khởi nghiệp đáng nhớ vào năm 1995, ông Sáu
quyết định đầu tư một giàn máy cơ khí bán tự động để gắn sản xuất với chế biến
và tiêu thụ kén tằm của hộ gia đình mình và một vài hộ gia đình khác ở huyện Di
Linh. Còn thị trường đầu ra của sản phẩm tơ thì ông Sáu lựa chọn cách thức xúc
tiến thương mại là … vừa sản xuất vừa đi bán dạo. Ông Sáu kể lại: “ Nhờ chiếc
xe máy cơ động với sức khỏe lứa tuổi hơn 30 (ông Sáu sinh năm 1962 - PV), hàng
ngày tôi giành một nửa thời gian chạy khắp các vùng trồng dâu nuôi tằm ở xã
Đinh Lạc và nhiều địa phương lân cận để mua kén của nông dân trả tiền ngay. Nửa
thời gian còn lại trong ngày, tôi điều hành khu vực sản xuất và xuất xưởng 50-
60 kg tơ thành phẩm chở trên chiếc xe máy ngược xuôi bán dạo hết thương lái này
đến thương lái khác…”
Đó là dây chuyền thiết bị cơ khí bán tự động ra đời khá
sớm trên đất Di Linh với 20 mối xe tơ, đạt công suất 60kg tơ thành phẩm/ngày.
Tất cả từng bộ phận chức năng từ nồi nước nấu sôi chín kén đến dụng cụ bung kén
ra mối tơ và đưa lên giàn máy cơ khí thô sơ để xe tơ… đều do ông Sáu lắp đặt và
cải tiến dựa theo dây chuyền ươm tơ truyền thống của gia đình. Để vận hành cỗ
máy ươm tơ bán tự động thông suốt trong gần 20 năm, ông Lê Sáu đã không ngừng
nâng cao chất lượng sản phẩm ươm tơ, khai thác mở rộng nhiều thị trường tiêu thụ
xuống “thủ phủ tằm tơ” Bảo Lộc. Tại đây vào đầu những năm 2000, ông Lê Sáu đã
gặp gỡ và thỏa thuận thành công với một đối tác lớn của Nhật Bản về bao tiêu xuất
khẩu toàn bộ sản phẩm tằm tơ của mình với mức giá ổn định, lâu dài…
Mỗi tháng xuất khẩu 1,2 tấn tơ
Nắm bắt, tận dụng cơ hội hợp tác xuất khẩu, năm 2014, ông
Lê Sáu với sự hỗ trợ kỹ thuật của người Nhật đã xây dựng một xưởng ươm tơ mới với
dây chuyền máy móc tự động, thay thế hoàn toàn dây chuyền bán tự động cũ tại xã
Đinh Lạc, Di Linh đạt tổng công suất bình quân 1,2 tấn tơ thành phẩm/tháng.
Một ngày cuối năm cũ 2016, vào nhà xưởng xe tơ của ông
Lê Sáu hòa trong không khí lao động khẩn trương để kịp giao đủ số lượng sản
phẩm theo đơn hàng nhập khẩu hàng tuần từ phía Nhật. Trong phạm vi 400m² tọa
lạc trên tổng diện tích đất 1.200m², nhà xưởng hoạt động nhịp nhàng với từng cỗ
máy vận hành từ sấy, trộn, phân loại kén đến đánh mối tơ, thẩm thấu làm mềm sợi
tơ trước khi đóng gói, đóng thùng xuất khẩu. Một lao động nữ là người đồng bào
thiểu số thật tình: “ Trước đây khi chưa có đơn hàng xuất khẩu, cơ sở ươm tơ Lê
Sáu chỉ giải quyết việc làm mỗi tháng cho lao động chúng tôi từ 15- 20 ngày. Trong
năm 2016 vừa qua đã có đủ việc làm 30 ngày mỗi tháng, lương nhận trung bình được
200.000 đồng/ngày…. ”
Chủ cơ sở Lê Sáu thống kê hiện tại đang thu hút 25 lao
động địa phương, trong đó chiếm 50% lao động người đồng bào dân tộc thiểu số. Những
lao động phổ thông vừa học nghề vừa làm việc ở đây nhận lương tháng đầu tiên khoảng
100.000đồng/ngày; từ tháng thứ 2 trở đi, hầu hết đều đáp ứng yêu cầu công việc và
được ký hợp đồng chính thức, nên lương tăng lên 200.000đồng/ngày
Riêng diện tích trồng dâu nuôi tằm ở huyện Di Linh, cơ
sở Lê Sáu đang liên kết với 40 hộ nông dân, mỗi hộ canh tác ổn định từ 1.000m²
- 3.000m². Trong 3 năm qua, cơ sở Lê Sáu đầu tư ứng trước nguồn giống tằm con cho
nông dân nuôi, sau đó trừ dần hoặc trừ một lần (tùy theo điều kiện từng hộ gia
đình) khi thu hoạch kén. “Với giá thu mua kén 120.000đồng/kg, trong năm 2016
vừa qua, cơ sở Lê Sáu chúng tôi đã đảm bảo lợi nhuận cho nông dân huyện Di Linh
trồng dâu nuôi tằm khoảng 250- 300 triệu đồng/ha, nhiều hơn trồng cây cà phê có
giá bán đạt đỉnh 45.000 đồng/kg nhân…. ”- chủ nhân Lê Sáu tính toán.
Cuộc tiếp xúc từ buổi sáng đến đầu giờ buổi chiều phải
kết thúc, lý do chủ nhân Lê Sáu đến hẹn phải giao đủ số lượng hàng tơ tằm cho
đối tác bên Nhật. Nhưng ông Sáu vẫn kịp dẫn tôi đến tham quan khu vực 2.000m² đang
xây mới một nhà xưởng ươm tơ, tọa lạc bên đường Quốc lộ 20, thuộc thôn Đồng Lạc
3, xã Đinh Lạc, Di Linh và nói: “Trong quý 1/2017 sẽ đưa nhà xưởng ươm tơ mới đi
vào hoạt động trên dây chuyền công nghệ hiện đại của Nhật, tổng trị giá khoảng
6 tỷ đồng. Dự kiến hoạt động sẽ nâng lên tổng công suất ươm tơ của cơ sở Lê Sáu
đạt 120kg tơ thành phẩm/ngày….”
Anh Trường Giang, Chủ tịch UBND xã Đinh Lạc, Di Linh nhận
xét rằng, chính quyền địa phương đã và đng tạo mọi điều kiện giúp cơ sở Lê Sáu hoàn
tất nhanh các thủ tục về đất đai, xây dựng nhà xưởng ươm tơ mới nói trên. Trong
thời gian tới, hy vọng nông dân xã Đinh Lạc và các xã, thị trấn còn lại trong
huyện Di Linh tiếp tục hợp tác với cơ sở ươm tơ Lê Sáu, nhằm nhân rộng nghề trồng
dâu, nuôi tằm nâng cao thu nhập, giải quyết thêm nhiều việc làm cho lao động
địa phương…/.
THÁNG 12/2016
