Ghi chép của VŨ
VĂN
Tết Tân Mão 2011
đánh dấu hai mươi năm đặt chân đến vùng đất lành Lâm Đồng của người đàn ông từ
miền núi địa đầu phía Bắc. Giữa bao khó khăn và khắc nghiệt, nhiều lúc tường
chừng như bỏ cuộc thì người đàn ông ấy lại may mắn gặp được những “quý nhân”
nâng đỡ bước hành trình.
Người
đàn ông ấy tên là Thào Hùng Khải, sinh năm 1966, cầm tinh con ngựa nên có lẽ
như được vận vào phận số “dặm dài da ngựa* từ khi bước qua tuổi. 25. “Tôi sinh
ra ở Bắc Cạn, vùng rừng núi, suối thác đẹp lắm. Lớn lên tôi là một trong số
kh6ng nhiều con em ở làng Mông được cha mẹ động viên đi học đến hết lớp 9/12.
Một lần học phần địa lý đất nước ta xinh đẹp, tôi biết được ở vùng cao nguyên
Lâm Đồng rộng lớn, đất đỏ tốt tươi cho các loại cây công nghiệp dài ngày. Học,
đọc và tự hình dung, bỗng dưng tôi cứ cuốn hút ước mơ lập thân, lập nghiệp trên
từng luống cây trên cao nguyên Lâm Đồng nhiều tiềm năng ấy…”- Khải nhớ lại.
Nhưng rồi rời ghế nhà trường, lấy vợ sinh con, Khải có điều kiện để lên đường.
Bắt đầu năm đó- năm 1991, Khải đang là người đàn ông 25 tuổi đã quyết định tiên
phong cùng với bốn người Mông vào khu vực cao nguyên Lâm Đồng với ý định tìm
đất định canh, định cư lâu dài. Nhưng Lộc Thành không phải là vùng đất trước
tiên mà Khải cùng nhóm người Mông đặt chân đến. Mà đó chính là vùng đất Cát
Tiên khi Khải lần ra địa chỉ người phụ nữ Mông đồng hương lấy chồng ở đây. Gặp
đồng hương tay bắt mặt mừng, hàn huyên
mãi như không bao giờ hết chuyện nhưng thời gian lại không cho phép được nhiều.
Qua sự chỉ dẫn đường đi lối lại làm ăn từ ruộng vườn của đồng hương ở Cát Tiên,
Khải dẫn nhóm người tiếp tục vượt đèo lên hướng Bảo Lộc dù không ai có người
quen ở xứ chè này.
Nhưng mới đến ngã ba Madaguoi của huyện Đạ Huoai, bốn người
Mông đi cùng Khải không còn đủ kiên nhẫn, đã cùng quày quả đón xe đò trở ngược
về Bắc. Khải lưỡng lự một hồi lâu rồi mạo hiểm ở lại một mình. Lên đến Bảo Lộc,
Khải mệt mỏi bước vào một nhà hàng bên đường phố gọi một đĩa cơm trả giá trước
bằng với số tiền còn lại cuối cùng trong chiếc bóp nhỏ. Thấy một người khách lẻ
ăn hết nhanh ngon lành một đĩa cơm, hành lý bên mình là một túi xách đã cũ kỹ
phủ dày những lớp bụi bặm nhiều ngày, bà chủ quán bằng lớp tuổi mẹ của Khải đến
gần hỏi thăm. Khải nói thật về hoàn cảnh lỡ đường của mình, bà chủ quán động
lòng nói: “Thôi, cháu cứ ở lại và tạm thời giúp việc phục vụ quán hàng ngày. Cô
lo ăn lo chỗ ngủ cho cháu mà không lấy tiền đâu. Rồi ngày mai chú về, chú sẽ
giới thiệu người quen để giúp đỡ cháu đi tìm đất mới để trồng trọt thử xem
sao…” Khải thốt lên trong lòng : “Mình đã quá may mắn gặp được ân nhân đây rồi.
Ông trời đã cho mình không phải đơn độc nữa rồi…”
Lần
đầu nghỉ mấy đêm ở Bảo Lộc với Khải thật tuyệt vời. Cao nguyên mênh mông, phố
xá yên tĩnh với hương trà thơm ngát. Được người chú - chủ nhà hàng vừa nhận kết
nghĩa - dẫn đi giới thiệu với một số người quen ở xã Lộc Thành dẫn đi tìm đất
mới. Ban ngày lội bộ trong rừng sâu. Ban đêm trở ra phố Bảo Lộc nghỉ ngơi. Kết
cuộc cũng đã nhăm nhắm
một khu đất bằng ở phía đông Tà Ngào, dưới chân thác nước
bảy tầng đẹp như tranh ở vùng xa Lộc Thành bấy giờ. Sáng hôm đó, Khải thưa
chuyện với người cô chú kết nghĩa để về Bắc Cạn gọi thêm mấy hộ gia đình người
Mông trong làng đi tiền trạm đất Lộc Thành. Cô chú kết nghĩa cho tiền xe động
viên Khải. Về quê đặt chân vào nhà chưa kịp nghỉ mệt thì các bậc cao niên trong
họ, trong làng đã trách móc Khải : “ Bao nhiêu người đi tìm đất mới nay đã trở
về làng hết rồi. Có người còn chưa chữa hết bệnh sốt rét của đất lạ xứ người.
Mày đã tự làm khổ mày, làm khổ vợ con mày mong ngóng chờ đợi, giờ lại rủ rê làm
khổ người làng nữa hay sao…” Chờ cho mọi người nguôi ngoai cơn giận vì đi lâu
quá không có tin tức về làng, Khải phân trần rằng đã có ân nhân chỉ giúp một
khu vực đất bỏ không khá thuận lợi để trồng nhiều loại cây hư cà phê, cây lúa,
cây bắp…Giờ chỉ việc dân làng kéo nhau vào đó dựng nhà và sản xuất. Vật liệu
dựng nhà đã cây rừng tre nứa tự nhiên. Con suối kề bên nước trong lành, đầy ắp
quanh năm. 
Nghe thì nghe vậy nhưng người dân làng M6ng phải đến gần hai tháng
sau giải tỏa hết bao cơn giận dòn nén lâu ngày. Tranh thủ cơ hội này, Khải mới
thuyết phục được bốn người Mông trong làng trở lại Lộc Thành. Phải một tuần sau
khi đến Lộc Thành, nhóm năm người Mông của Khải mới dựng xong cơ bản một căn
nhà bằng vật liệu tre nứa và cây bụi tạp khia thác tại chỗ. Nhà rộng thành năm
gian, nằm l5t thỏm ở khu vực phía sau đồi pháo binh. Làm xong nhà mới, cả năm
người tất tả ra phố Bảo Lộc mua con gà trống, ký nếp, ký đường…đưa về dâng cúng
xin phép thần núi, thổ công cho được định canh. Những người địa phương dẫn
đường cũng đã nhận lời mời đến uống chén rượu về đất mới của người Mông. Cuốc,
xẻng, xà gạc, gùi…cũng được mua về chuẩn bị đào những hố đất trỉa bắp lấy ngày.
Tất cả mọi việc tự tổ chức ra mắt với đất mới cũng gọi là tàm tạm thể tất, chỉ
xum lại với nhau đốt nhang khói lên là khỏi phải lo lắng về chuyện cúng bái
nữa. Nhưng nào ngờ khi năm người đi chợ phố Bảo Lộc hăm hở trở về cách lán trại
vài trăm mét bỗng thấy xuất hiện đám lửa cháy rừng rực. Cả năm người lao đến
nơi thì hỡi ơi, cả năm gian lán trại đã cháy rụi thành tro. Mới hay lực lượng
kiểm lâm địa bàn trong khi tuần tra đã lập biên bản vắng chủ về hành vi dựng
trái phép trên đất lâm nghiệp, xử lý bằng cách đốt dọn lán trại lấn chiếm, trả
lại đất cho rừng.
Lại lần nữa trong nhóm năm người Mông thì
ba người chán nản đón xe ngược về quê miền Bắc. Hai người, trong đó có Khải
không giám về lại quê ngay vì không biết ăn nói sao với họ hàng, bà con trong
làng. Đành xin quay lại xin tá túc thêm một thời gian trong nhà hàng của vợ
chồng người chủ tốt bụng ở Bảo Lộc. Nghe kể sự tình, ông chủ quán mới vỡ lẽ
rằng Khải và nhóm người Mông đã lấn chiếm đất lâm nghiệp chứ không phải đất
nương rẫy tái sinh cây bụi. Lần này đích thân ông chủ quán dẫn Khải đến gặp
trực tiếp ông K’Toàn, Bí thư xã Lộc Thành để trình bày nguyện vọng. Sự khép nép
của Khải đã xua tan ngay từ lúc đầu gặp mặt khi Bí thư K’Toàn với phong cách
hết sức gần gũi, thể hiện tấm lòng cảm thông về nhu cầu đi tìm đất mới của
người Mông. Rồi Bí thư K’Toàn hướng dẫn Khải làm đơn xin khai hoang 50 ha đất
nông nghiệp chưa sử dụng ở khu vực phia
Tây Tà Ngào. Bên dưới đơn, Bí thư K’Toàn bút phê “Kính gửi anh Hai Thông, Chủ tịch
xã Lộc Thành xem xét đề nghị cấp đất cho bà con người Mông…” Đến lượt Chủ tịch
Hai Thông phê “Kính chuyển lên Phòng Nông- Lâm -Thủy huyện Bảo Lâm lập thủ tục
cấp đất theo nguyện vọng chính đáng trong đơn…
”
Khải nói mình không thể nào và không
bao giờ diễn tả hết được nỗi mừng vui lúc được cấp đất. Cầm giấy tờ giấy xét
cấp đất về làng quê Bắc Cạn, cả làng người Mông rộn ràng quây quần bên Khải như
ngày hội. 12 hộ gia đình người Mông rời làng đợt đầu đã theo chân Khải đến định
canh trên 50 ha đất ở vùng Tà Ngào, Lộc Thành. Không lâu sau đó, toàn bộ diện
tích đất cấp mơi được nhà nước cấp quyền sử dụng đất cho dân làng Mông, thành
lập địa giới hành chính cấp thôn của xã. Khải hớn hở nói với tôi vừa xây xong
căn nhà mới lên đến một trăm rưỡi triệu đồng, một cơ ngơi mà hai mươi năm trước
đây may mắn lắm, Khải mới thấy được trong giấc mơ. Tôi theo Khải về nhà mới.
Con đường đá rộng mở từ đường lộ chính về làng dễ đến gần mười cây số. Có đoạn
lên trên đỉnh đồi cao xanh và cũng có đoạn bất ngờ đổ dốc thẳng đứng dưới thung
sâu. Nắng cao nguyên ban trưa lồng lộng gió mát, dìu dịu hơn khi hai bên đường
vào làng Mông choàng lên một màu xanh mơn mởn của chè và cà phê. Đây là khu vực
bên tây bàu Tà Ngào vốn hai mươi năm trước phủ lau cỏ um tùm. Còn bên kia đồi
pháo binh là bên đông bàu Tà Ngào có khu vực đất phẳng phiu với nguồn nước ở hạ
nguồn tích trữ dồi dào hơn. Đến nay tổng số hộ trong thôn 10C là 174 hộ, trong
đó hiện có 40 hộ người Mông; còn lại là số hộ
đồng bào các dân tộc anh em như K’Ho, Tày, Nùng, Dao, Kinh, Hoa…hàng năm
đến đây cùng người Mông lập nghiệp. Từ cây bắp độc canh qua gần hai mươi năm
hình thành và phát triển, thôn 10C đã phủ xanh một vùng chuyên canh cà phê,
chè, măng tre, lúa, chăn nuôi gia súc, gia cầm…Hộ được cấp sổ đất ít nhất là
0,5 ha; nhiều nhất lên đến 4 ha. Điện lưới quốc gia đã phủ kín, đường sá thênh
thang, trường học, y tế…đến tận khu dân cư.
Khải được nhân dân tín nhiệm bầu
làm Trưởng thôn 10C. Và được cấp ủy địa phương tạo môi trường làm việc, lao
động để rèn luyện, phấn đấu, Khải đã trở thành Đảng viên và giữ chức Bí thư Chi
bộ thôn. Bây giờ nhìn lại với tình đất, tình người nơi Lộc Thành, Bảo Lâm qua
hai mươi năm - từ cuộc hành trình không đơn độc của Khải- đã và đang xây dựng
nên một làng người Mông trù phú và những con người Mông luôn chịu thương, chịu
khó, hết mực gắn bó thủy chung với vùng đất mới. Thào Hùng Khải đến nay luôn
được cấp ủy, chính quyền địa phương xã Lộc Thành, Bảo Lâm khen ngợi:: “Thào
Hùng Khải đã luôn xứng đáng là người Mông đầu tiên được kết nạp Đảng ở xã này…”
Được vinh dự này, Khải bày tỏ : “Người
Mông chúng tôi di cư đến vùng đất khách Lộc Thành này đã hai mươi năm. Đất
khách giờ đây đã là đất quê hương thứ hai. Ơn đất khách với người Mông chúng
tôi rộng lớn như trời đất, núi rừng, sông suối của cao nguyên Lâm Đồng …” Tết Tân Mão 2011
