VĂN
VIỆT
Trong
tháng 9 vừa qua, huyện Lâm Hà thành lập Hợp tác xã sản xuất cây dược liệu đương
quy đầu tiên ở xã Đông Thanh. Mô hình này phát triển theo chuỗi giá trị sản phẩm,
đạt thu nhập ổn định mỗi năm khoảng 400 triệu đồng/ha.
Từ
1.000m2 đương quy khởi nghiệp
Vào
một ngày hạ tuần tháng 9/2017, tôi đến Hợp tác xã (HTX) Dược liệu Biết Lộc
Thành khi vừa mới thành lập ở thôn Tầm Xá, xã Đông Thanh, Lâm Hà. Qua mỗi ngã rẽ
từ đường nhựa đến đường bê tông và đường đá cấp phối, hỏi người dân đều “thông
thuộc” nguồn gốc khu vườn cây dược liệu đương quy của Giám đốc HTX Lê Văn Biết,
nên tôi đến nơi không mấy trở ngại. “ Đến vườn nhà ông Biết để thu mua hay hỏi
kinh nghiệm hợp tác trồng mới đương quy ? Trước đây ông Biết làm nông dân trồng
cà phê rồi làm Tổ trưởng Tổ Hợp tác, nay là Giám đốc HTX Dược liệu mới ra đời ở
xã Đông Thanh này. Vườn nhà ông Biết cách cổng chào “Thôn Văn hóa Tầm Xá” độ mười
phút xe máy, nằm bên phải đường đá đi vào… ”, những người dân bên đường vào xã
Đông Thanh, huyện Lâm Hà nhiệt tình giới thiệu.
Vào
sân nhà Giám đốc Biết cảm nhận một mùi hương thơm đượm của dược liệu đương quy đang
phơi trên 3 tầng giá sắt và trên tấm bạt, chủ yếu phơi trong bóng mát để sấy
khô bằng làn gió tự nhiên. Phía sau vườn, nhân công đang dùng nỉa lật lớp đất mặt,
cẩn thận nhấc lên đầy đủ các bộ phận đầu, thân và rễ nhánh, rễ tơ của củ đương
quy. Tôi cầm một chiếc củ đương quy to bằng bắp tay người lớn, hỏi trung bình
cân nặng bao nhiêu thì Giám đốc Biết trả lời khá nhanh: “ mỗi củ đương quy thu
hoạch trên đất Đông Thanh, Lâm Hà có trọng lượng từ 0,3- 0,5kg. Nhưng cá biệt
có năm thu khá nhiều số củ cân nặng 1- 1,2kg. Cứ 1.000m2 diện tích trồng
khoảng 10.000 cây đương quy, chăm sóc từ 14- 15 tháng sau, sản lượng thu hoạch
khoảng 3 tấn củ…”
Cũng
vào thời điểm tháng 9/2017, tính riêng khu vườn dược liệu của Giám đốc Biết với
hơn 1ha tọa lạc thôn Tầm Xá, xã Đông Thanh, Lâm Hà thì chiếm phần lớn diện tích
sản xuất củ đương quy thương phẩm, một phần diện tích còn lại bố trí vườn ươm
cây giống đương quy và trồng thử nghiệm các loại cây dược liệu giống mới như ma
hoàng, đảng sâm…Nguyên toàn bộ diện tích 1ha ở đây canh tác cà phê trong thời kỳ
kinh doanh 8 năm tuổi, năng suất trung bình 3 tấn/năm, nhưng hộ gia đình ông Biết
đã mạnh dạn chuyển đổi lần lượt từ năm 2014, hoàn thành vào đầu năm 2016. “ 3
năm trước, tôi ra các tỉnh miền núi phía Bắc tìm mua hạt giống đương quy về đây
trồng thử nghiệm trên vài luống đất khoảng trăm mét vuông. Vài tháng sau thấy
cây phát triển phù hợp với vùng khí hậu, đất đai xã Đông Thanh, Lâm Hà, hộ gia
đình tôi quyết định chuyển đổi 1.000m2 đất cây cà phê sang trồng cây
đương quy kinh doanh. Đến đầu năm 2016, thị trường tiêu thụ dần ổn định và mở rộng,
gia đình tôi chuyển đổi hết toàn bộ 1ha diện tích cây cà phê sang trồng cây
đương quy theo mô hình hợp tác đến nay…”, ông Biết cho biết.
Đến 15ha đương quy hợp tác
Trong
lúc hướng dẫn tôi tiếp cận với quy trình sản xuất dược liệu đương quy, Giám đốc
Biết phải “ngắt quãng” nhiều lần để “đàm thoại” với các đối tác tiêu thụ và hợp
tác mở rộng diện tích. Trong đó đáng quan tâm có 1 hộ nông dân từ tỉnh ĐắkLắk mời
Giám đốc Biết qua khảo sát 0,5ha đất để tư vấn chuyển đổi từ cây cà phê sang trồng
cây đương quy liên kết. “HTX Dược liệu Biết Lộc Thành chúng tôi luôn sẵn sàng
tiếp nhận những hộ nông dân trong và ngoài tỉnh Lâm Đồng liên kết phát triển phù
hợp với sinh thái cây dược liệu đương quy. Chỉ cần hộ gia đình đó có diện tích
đất tối thiểu 1.000m2, HTX chúng tôi chịu trách nhiệm tất cả các khâu
từ cung cấp nguồn giống đến hướng dẫn kỹ thuật sản xuất, thu hoạch và bao tiêu
toàn bộ sản phẩm thu hoạch… ”, Giám đốc Biết nói thêm.
Qua
Giám đốc Biết, tôi kết nối với bà Đinh Thị Thi, chủ nhân 4ha đương quy sản xuất
từ xã Đạ Ròn, huyện Đơn Dương theo chuỗi giá trị sản phẩm với HTX Dược liệu Biết
Lộc Thành ở xã Đông Thanh, huyện Lâm Hà. Bà Thi chia sẻ: “Đã hai mươi mấy năm sản
xuất cà chua và các loại rau khác, cảnh được mùa mất giá vẫn còn xảy ra, nên
tôi đã chuyển đổi tất cả 4 ha đất rau của mình sang trồng cây dược liệu đương
quy theo mô hình liên kết HTX, ổn định được đầu vào và đầu ra, nắm chắc được lợi
nhuận trên từng đơn vị diện tích đất hàng năm…”
Cụ
thể theo Giám đốc Biết, trong thời vụ 14-15 tháng vừa qua, HTX Dược liệu Biết Lộc
Thành thu mua sản phẩm củ đương quy của hộ gia đình liên kết với một mức giá
25.000 đồng/kg. Sản xuất theo quy trình kỹ thuật của HTX, sản lượng đạt khoảng 30
tấn/ha, nhân với giá 25.000 đồng/kg, thành tổng doanh thu 750 triệu đồng/ha. Trừ
tất cả mọi chi phí đầu tư giống, vật tư, hệ thống tưới nước tự động, công lao động…,
người sản xuất thu về lợi nhuận hơn 400 triệu đồng/ha.
Hiện
tại HTX Biết Lộc Thành đã tập hợp gần 25 thành viên sản xuất khoảng 15ha dược
liệu liên kết, tập trung hầu hết ở địa bàn xã Đông Thanh, huyện Lâm Hà, đạt tổng
sản lượng trung bình 450tấn/năm. Trong đó sản phẩm đương quy thu hoạch ở đây được
Viện Dược liệu (Bộ Y tế) lấy mẫu phân tích và kiểm nghiệm, kết quả đạt các tiêu
chuẩn hàm lương dược chất theo quy định. Bên cạnh văn phòng làm việc của HTX tại
khu vườn của Giám đốc Biết vừa xây dựng
THÁNG 10/2017
