VĂN VIỆT
Trong sự nghiệp làm báo hòa
mình vào chuyển động cuộc sống đa phương, đa diện, tôi thường tập trung lắng
nghe những câu hỏi gọi tên mình sẽ ghi dưới tiêu đề bài viết đặt trên vai bổn
phận, lương tâm và trách nhiệm công dân được bạn đọc gửi gắm, đặt niềm tin.
25 năm trước- tức vào năm 2000, tôi
đoạt Giải Nhất Giải Báo chí tỉnh Lâm Đồng với tác phẩm phóng sự có tiêu đề một
dòng câu hỏi “Vùng sâu chờ luật ở đâu ?” chuyển tải đến công chúng tình trạng
“khát luật” của người đồng bào dân tộc thiểu 3 xã Đầm Ròn (Đa M’rông, Đạ Tông,
Đạ Long) thuộc huyện Lạc Dương bấy giờ, nay là huyện Đam Rông. Để tập hợp những
yếu tố cấu thành câu hỏi này, tôi đã xa phố thị cơ quan làm việc gần 10 ngày để
làm người trong cuộc thiếu thốn nhiều thứ từ ánh sáng điện, cách trở đường đi,
chợ đò, quán xá thực phẩm, nguồn nước sinh hoạt, đặc biệt còn rất xa lạ về nhiều
nguồn pháp luật để cộng đồng được hướng
dẫn tiếp cận, tuyên truyền, phổ biến nâng cao hiểu biết để yêu cầu cơ
quan nhà nước bảo đảm đầy đủ quyền quyền công dân, quyền nhân thân trong suốt
cuộc đời của mình.
Biết nhà báo lặn lội về vùng sâu,
vùng xa, cán bộ xã, thôn thay phiên mời khách uống rượu gạo mua từ một căn quán
hiếm hoi mua về bán từ bên kia sông của huyện Lắk, tỉnh Đắk Lắk. Trong chất men
nồng nồng rừng núi thâm u, cán bộ xã kể nhiều trường hợp theo luật tục lạc hậu của
đồng bào thiểu số khi vợ chồng không còn sống chung thì người đàn ông buộc phải
rời khỏi nhà tay trắng, không được chia tài sản chung, không được quyền nuôi
con, thậm chí còn phải phạt trâu, bò.
Rồi chuyện kể lan sang không chỉ vợ chồng
mấy thế hệ sinh con, phát triển cơ nghiệp chung, nhưng không có giấy Chứng minh
Nhân dân (nay là căn cước công dân), Chứng nhận kết hôn, mà số lượng trẻ em rất
nhiều chưa đăng ký khai sinh khi đến trường, trong đó có con em của cán bộ địa
phương. Chưa kể quá nhiều xích mích, mâu thuẫn, hiểu lầm về sử dụng đất đai,
nhà cửa trong nội bộ gia đình, láng giềng cứ tồn tại dai dẳng mà không biết phải
giải quyết ổn thỏa cách nào…
Lắng nghe, ghi nhận và chia sẻ, hình
thành nên câu hỏi lớn “Vùng sâu chờ luật ở đâu?” của tiêu đề bài phóng sự ký
tên của tôi trên Báo Lâm Đồng phát hành không lâu sau đó, đã nhận những hiệu ứng
tích cực. Ngành Tư pháp Lâm Đồng nhanh chóng xây dựng hệ thống tủ sách pháp luật,
tổ hòa giải cơ sở, đặc biệt tổ chức thường xuyên các đợt trợ giúp pháp lý lưu động
giúp đồng bào dân tộc thiểu số 3 xã Đầm Ròn hợp pháp hóa các thủ tục hộ tịch, hộ
khẩu, đăng ký kết hôn, khai sinh, khai tử, phổ biến, giải thích thấu đáo từng nội
dung quan hệ pháp lý trong cộng đồng được pháp luật nhà nước xác lập, bảo đảm.
THÁNG 7/2025
